PTSS ontstaat doordat de persoon ooit blootgesteld is aan een traumatische gebeurtenis.
Dit kan bijvoorbeeld een gebeurtenis zijn die te maken heeft met een doodsbedreiging, ernstige verwondingen of een dreiging met fysiek geweld.

Daarbij is de traumatische gebeurtenis is steeds terugkerend.
Patiënten zien de beelden terug of hebben gedachtes of dromen erover. Ze vermijden zoveel mogelijk wat men aan de traumatische gebeurtenis doet denken.
 
PTSS kan acuut en chronisch zijn.
Bij de acute vorm is de duur van de symptomen minder dan 3 maanden. Dit noemt met ook wel ASS (acute stressstoornis). Het verschil tussen PTSS en ASS zit hem in de duur van de symptomen en wanneer deze tot uiting komen.

Men spreekt van chronisch PTSS als de duur van de symptomen meer dan 3 maanden zijn. PTSS kan maanden, jaren of zelfs decennialang blijven bestaan, maar ook pas na die lange tijd ontstaan.

Of iemand een PTSS ontwikkelt, hangt af van een groot aantal factoren.
Een belangrijke rol spelen de aard, ernst en duur van het trauma en de mate waarin iemand zich machteloos heeft gevoeld en doodangst heeft doorgemaakt.
Een gebeurtenis die een slachtoffer alleen heeft meegemaakt (bijv. een verkrachting) blijkt moeilijker te verwerken dan een gebeurtenis waarvan meerdere mensen het slachtoffer zijn geworden, bijvoorbeeld een natuurramp.
 
Sommige mensen die kunnen een trauma goed verwerken door erover te praten met familie en vrienden. Als de ernst en de aard van de traumatische gebeurtenis het onmogelijk maakt om erover te praten, ontwikkelt men eerder een PTSS. Een voorbeeld hiervan is de gevangenis of een andere onveilige omgeving. Hier kan het te gevaarlijk zijn om over schokkende dingen te spreken.

Kinderen die mishandeld zijn of slachttoffer zijn geweest van incest worden verhinderd erover te praten, omdat er daarop in de omgeving een taboe rust.
Hierdoor zullen sommigen de traumatische gebeurtenis verdringen. Men sluit als het ware de ogen hiervoor en vergeten het. Ze kunnen hierdoor bijvoorbeeld wel exact vertellen hoe de aanranding begon en eindigde, maar zich het moment van de feitelijke verkrachting niets meer herinneren.
Het verdringen van gebeurtenissen is een natuurlijke beschermingsmechanisme. 

Ook wanneer de ingrijpende gebeurtenis zich over een langere tijd of herhaaldelijk voordoet ontwikkelen mensen eerder een PTSS dan een eenmalige gebeurtenis. 
Slachtoffers die vaker seksueel misbruikt zijn, krijgen vaak daardoor posttraumatische stressklachten.